MISSIONARY HMINGTHANG (10) PAWLIH THUHLA TAWI


Khristian thuanthu sungah Missionaries tam zet an um. Pathian le a ram karhzainak ding hrangah harnak, mangbangnak le vansannak phunkim tuar ih nunnak tiang hlantu Pathian hrang ṭuansuaktu zohṭhimtlak zetzet tampi an um. Asinan an zaten tarlang thluh cawk an si lo ding ruangah, leitlunih Missionaries hmithang (10) pawl thuanthu tawi lawng ka rawn taarlang ding.

William Carey (1761-1834)
William Carey hi santhar missionary pabik ti ih theihlarmi a si. William Carey cu Mirang ram ihsin India ih missionary feh a si ih ṭawng, cangan, le ca-nam pawl hi a thiamhleice mi a si. Ṭawng phunphun in Bible tampi a let suak.

Carey cu buut tuahtu (shoemaker) a si laiah nun thar nei in England kawhhran ah a ṭhanglian. Lehhnu ahcun Baptist kawhhran a kawp ih India ramah Baptist missionary in a feh. Amahte Latin, Hebrew le Greek pawl cu a zir.

Baptist Missionary Society a din ih mi’h thinlung la zetin Pathiang hna a ṭuan.

Adoniram Judson (1788-1850)
Judson hi Baptist missionary a si ih saklam American Protestant ih ahmaisabik kawlram ih thlahmi missionary a si. Missionary hmaisa pawl bangin cabu let le kawhhran tundin dan ding pawl cu a hnaṭuan a si. India ih mahte ukawknak Bible tlawng (Congregationalist) ah a rak feh nan, Bible tampi a zingzawi hnuah Baptist doctrine hi Bible thawn a kaihaw bik tin a rak ruat. India ih Western dotupawl ruangah kawlram ah a feh.

Ahmaisabik zumtu mi 18 a ngahnak ding hrangah kum 12 caan a hmang. A thih tiangah kawhhran 100 a din ih mipum 8,000 lenglo a nei. Kawlram Baptist kawhhran pawlin “Judson Day” tin kumtin upatsunlawihnak caan a hmang.

David Livingstone (1813-1873)
David Livingstone hi London Missionary Society ih sii lam missionary a si. Scotland ah 1813 kumah a suak, hmanseh zingzawitu le Sibawi a si bangin a can tam sawn cu Africa ah a hmang. Livingstone cu science lam le thil-umcia a theihnak pawl hmangin Saklam Africa pawlih ram zuk suainakah tampi a bawm. Livingstone cu a umnak hmunah reipi a um dah lo. Hmun dangdang ah feh in lehhnu(amah hnu) ih missionaries ra ding pawl hrangah Africa pumpi ih ram zukpawl tuah/suai sakin a can a rak hmang.

Livingstone cu missionary ropi bik lakih mi pakhat a si tin ruah a si ih Pathian in a nun cu nasaten a hmangih a Thuthangṭha sangka a awnnak hrangih a hmanrua ṭhazet khal a si.

Gorge Muller (1805-1898)
Muller hi thlacam minung ti’h theihlar a si ih nu le pa nei lo (orphanages) cawmnak thawktu le leitlun pumpi ah missionaries a ṭul zia thu tlangaupitu a si. A nun sungah England ih nu le pa neilo a cawmnak hnuaiah nauhak 10,000 pawl cu amai cawmdawlnak hnui ih ṭhanglian an si. “Faith missions” ih thuken famkim tertu hmanrua pakhat a si ih himi cu biaknak lamih mi bawmnak thawn siloin bulpak le kawhhran ih mi bawmnak thawngin a si. Amah hi ziangtik hmanah milai hnenah bawmnak a dil dah lo ih Pathian rinsannak sawn hin milai hnenah kan mah bawm duhnak thinlung a neihter timi cu hnget zetin a zum.

Hudson Taylor (1832-1905)
Hudson Taylor cu a missionary ṭuannak China ah kum 50 hnakih tam a can a hmang ih China nunphung cu a upat zet.

Hudson Taylor cu mina tuamhlawm (physician) a rak zir ih sibawi, evangelist le caleh hna pawl cu China ah a ṭuan. Sii thu ruangih England a kir sal can khalah a caleh hnaṭuan cu a sunzawm rero.

A nun sungah mi 100 cu missionaries ah a sersuak. Hudson Taylor ih nun le thuanthu hin tulai missionaries pawl hrangah thuhmaihruai ṭhazet in ngansak, in tanta a si.

Jonathan Goforth (1859-1936)
Jonathan Goforth le a nupi cu nunphung missionaries vekin 1888 ah China ah an feh. Hmanseh can reilote sung Evangelist vekih um a ṭul zia a hmuh ruangah hmunkhat lawngih mission dinhmun thawi um ih kawhhran din ai ah, hmun tin ah feh in bawm ṭulpawl bawmin le zumtupawl thazang pe phah in China ram hmuntin ah thuthangṭha simin a can a hmang.

Amy Carmichael (1867-1951)
Amy Carmichael cu Irish missionary a si ih India ram ah kum 56 sung rori inn tlung lo ih Pathian riantu a si. A hramthawk hnaṭuanmi cu India saklam ramih nu le pa nei lo pawl khurawm a si. A nih hi nunau a si nan China ih missionaries a ṭulzia Hudson Taylor ih a rak sim hnu mi’h thinlung la zetih run simsawngtu le aupitu a si. China Inland Mission (Taylor’s missionary group) thawn missionary si thei ding a dil nan a hardamnak lam a ṭhat lo ruangah a tlin sal lo. A nun neta lam kum 20 sung cu damlonak thawn a hmang.

Nate Saint (1923-1956)
Missionary Aviation Fellowship (MAF) ih vanzam mawngtu a si vekin Nate Saint cun India Waodani (or Auca) miphun thawn Ecuador ah pehtlaihnak tuah in a bawm. Lehnu ahcun a mah le a rualpipawl cu cui miphun thuthangṭha an simnak ah thah an si. Ziang a va si khalle Nate ih naunu le midang, cuini ih thah a tuartui nupi pawlih zuamnak ruangah Indian Auca miphun cu Pathian theitu miphun ah an rung cang. Nate Saint ih nun cantawite sungah hin harsatnak, mangbangnak le beidawnnak pawl thawn a can cu hmang rero hman sehla Pathian in a hrangah tumtahṭha a rek nei. A tuarnak, harsatnak le zuamnak ruangah miphun pakhat cun lehhnu ah Pathian an run theih phah hleiah ziangkim hi a Hmin sunlawihnak hrangah a rak si sawn.

Jim Elliot (1927-1956)
Jim Elliot hi a nun hmaisa lam ihsin Bible a zir ih a nun hruaitu ah a hmang. India Waodani (asilole Auca) pawl kutih Nate Saint le midang missionary pawlih thih dan pawl tla a cing ringring. Mangbangza harsatnak thawi thah an si ko nan a rahsuah ve thung cu hi pawlih nupipawl hmangin an mah rak thatupawl hnenih Thuthangṭha an theihtheinak ding hrang an thinlung sangka an awn sak. Jim Elliot ih a rak simṭtheumi cu “mi pakhat in a hloh theilo mi thil thupi ngah theinak hrang a kilkhawi theilomi thil petu si hi at hna a si lo”

Eric Liddell (1902-1945)
Eric Liddell 1980 ih Chariots of Fire timi zuknung(film) ihsin theih larmi a si. Himi zuknung(film) cun Olympic zuamawknakih tlan rerotui nun hi a rak khihhmuhmi a si. Liddell cu Saklam China ih missionary insang ihsin suak a si. A nu le pa hi Lodon Missionary Society Scottish ih missionaries an si. China ah a suak ko nan a tlawngkainak cu Scotland ah a si. Tlawng a ṭheh hnu le Olympic ih a lek ṭheh hnu 1925 ah China ah missionary hnaṭuan ṭuan dingin a kir. Rawngbawltu a si bangin tlawng cazirhtu tla a ṭuan. 1941 ah ramnawr Japan pawl an rat ruangah British kumpi cun China suahsan dingin a fial. Cutin Liddell ih nupi le a fa le pawl cu an umnak Canada ah an kir sal. Eric cu sizung/zato ih hnaṭuan dingah a unau pa thawn an rung tang. 1943 ah Liddell cu Japan pawlin thawng an thlak, hmanseh nauhak thuzirh le Pathian thu sim cu a cawl cuang lo.
Mr. Liddell cu thluak lam damlonak thawn Weihsien Internment Camp ah February 21, 1945 ah a thi.

Credit/Refs:
Website: https://www.whatchristianswanttoknow.com/10-famous-christian-missionaries/ (Access on 20 Jun 2023, 2:00pm)
FB: Everlasting Love (https://www.facebook.com/profile.php?id=100078311803278)

Post a Comment

Previous Post Next Post

Contact Form